Την Κυριακή 27 Ιουνίου 2021 στα Εγκαίνια της Επετειακής Έκθεσης ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ’21: ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, στο Ερευνητικό Κέντρο & Μουσείο για τον Λόρδο Βύρωνα και τον Φιλελληνισμό, της Βυρωνικής Εταιρείας Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.
Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος σας καλωσορίζω στα εγκαίνια της έκθεσης “ΕΠΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ 21- Μεσολόγγι”, που είναι συνδιοργάνωση της Βυρωνικής Εταιρείας της Ιεράς πόλεως Μεσολογγίου και της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.
Η έκθεση αυτή εντάσσεται στο τετραετές επετειακό πρόγραμμα της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος και του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, που ξεκίνησε το 2018 και είναι αφιερωμένο στον εορτασμό των 200 χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία. Το πρόγραμμα αυτό ολοκληρώνεται στο τέλος του 2021 αφού μας έδωσε την ευκαιρία να συνεργαστούμε και να συνδιοργανώσουμε σημαντικές εκθέσεις – που λειτουργούν αυτή την περίοδο- με 12 περιφερειακά μουσεία και φορείς σε πανελλαδική κλίμακα. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για την εν πλω έκθεση σε συνεργασία με το ίδρυμα Τσάκος που ακολουθεί τους καλοκαιρινούς μήνες και τον Σεπτέμβριο. Μια πλωτή έκθεση που θα επισκεφθεί ιστορικά λιμάνια της πατρίδας μας. Η κεντρική μας έκθεση στο περιστύλιο του Μεγάρου της Παλαιάς Βουλής που είναι η έδρα της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος και του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου ήδη έχει ξεκινήσει, είναι επισκέψιμη και θα διαρκέσει μέχρι και τον Ιούνιο του 2022.
Κυρίες και κύριοι, από την συνταρακτική εμπειρία που είχε ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ακούγοντας τις κανονιές κατά την διάρκεια της πολιορκίας της μαρτυρικής σας πόλης, στη Ζάκυνθο όπου ζούσε, μας άφησε τα ύψιστης λογοτεχνικής και ιστορικής αξίας ποιητικά του σχεδιάσματα. Πριν καταλήξει στον τίτλο ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ, είχε επιλέξει τον τίτλο ΧΡΕΟΣ. Χρέος απέναντι σ’ αυτούς που πότισαν με το αίμα τους την μαρτυρική πόλη του Μεσολογγίου και μας χάρισαν το δικαίωμα να ζούμε ελεύθεροι και όχι πολιορκημένοι, αλλά και χρέος τιμής, σεβασμού και μνήμης. Όπως ακριβώς αυτοί οι ελεύθεροι πολιορκημένοι έμειναν πιστοί προς το χρέος τους για τις μεγάλες αξίες της Ηθικής, της Θρησκείας, της Πατρίδας και της Ελευθερίας.
Η πόλη του Μεσολογγίου επιλέχθηκε ως πολιτική έδρα της Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος ήδη από το πρώτο έτος της Επανάστασης. Σ’ αυτήν εγκαταστάθηκαν σπουδαίοι φιλέλληνες. Εκτός από τον λόρδο Βύρωνα που ήρθε ήδη από το 1823 ως εκπρόσωπος του φιλελληνικού κομιτάτου του Λονδίνου, ξεχωρίζουν ο ελβετός Ιάκωβος Μαγιερ (John – Jacob Mayer) αλλά και ο Λέστερ Στάνχοουπ (Leicester Stanhope). Χάριν αυτών εκδόθηκαν τα “Ελληνικά Χρονικά” που πληροφορούσαν τα γεγονότα του απελευθερωτικού αγώνα, όχι μόνο στους απανταχού Έλληνες, αλλά και στο διεθνές κοινό.
Το κορυφαίο γεγονός της εξόδου, μετά από ασφυκτική πολιορκία ενός έτους και με θύματα 5000 ψυχές, είναι, μαζί με την νικηφόρα μάχη των Δερβενακίων, το σημαντικότερο γεγονός της Ελληνικής Επανάστασης. Στα μάτια όλου του κόσμου η ηρωική έξοδος αποκατέστησε την εικόνα των επαναστατημένων Ελλήνων, που είχε πληγεί από τις εμφύλιες διαμάχες και εκτόξευσε το φιλελληνικό ενδιαφέρον για την τύχη των Ελλήνων στην Ευρώπη και Αμερική. Σταδιακά οι ευρωπαϊκές δυνάμεις μελετούν το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ελληνικού κράτους ως το πρώτο πείραμα αυτονόμησης ενός ορθόδοξου λαού από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Η πτώση του Μεσολογγίου και η ηρωική Έξοδος, παρά τις βαρύτατες στρατιωτικές συνέπειες, αφού σύντομα έπεσε ολόκληρη η Στερεά, ενίσχυσε το αγωνιστικό φρόνημα των αγωνιζομένων Ελλήνων και έγινε φάρος και οδηγός στο δρόμο για την εθνική ανεξαρτησία.
Ο Διονύσιος Σολωμός, όπως αναφέραμε, ενέταξε το κορυφαίο αυτό γεγονός της αυτοθυσίας και ηρωισμού στην υψηλότερη ποιητική του έκφραση, στο γνωστό έργο του ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ:
“Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο
το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ώρα γλυκιά κι εκείνο.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι
με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει
όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.”
Τιμούμε σήμερα τα πάθη των μαρτύρων της ιερής πόλης του Μεσολογγίου. Δεν λησμονούμε. Επιλέγουμε ό,τι υψηλό, ό,τι ευγενές, ό,τι εποικοδομητικό από όσα διαδραματίστηκαν στον απελευθερωτικό αγώνα, τα ασπαζόμαστε και τα ακολουθούμε.
Σε ένδειξη τιμής επιδίδουμε το αναμνηστικό μετάλλιο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος για τα 200 χρόνια από την Εθνική Επανάσταση στην αγαπητή κυρία Ροδάνθη Φλώρου που είναι η Πρόεδρος της Βυρωνικής Εταιρείας Ιεράς πόλεως Μεσολογγίου και η ψυχή του νεοσύστατου Μουσείου της.
Ευχαριστίες οφείλονται στους εκλεκτούς χορηγούς μας της «Πρωτοβουλίας 1821-2021», όπως αναλυτικά αναφέρθηκαν από την κυρία Φλώρου. Χωρίς αυτούς δεν θα μπορούσε ούτε η σημερινή ούτε οι υπόλοιπες εκδηλώσεις του Επετειακού μας Προγράμματος.
Ευχαριστούμε επίσης όλους τους επιμέρους συντελεστές της έκθεσης «ΕΠΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ 21- Μεσολόγγι» και ιδιαίτερα τις επιμελήτριες του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου κυρίες Νατάσα Καστρίτη και Ρεγγίνα Κατσιμάρδου.
Σας ευχαριστώ.
Θεμιστοκλής Π. Κοντογούρης
Γενικός Γραμματέας Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.